Program terapeutyczny
PROGRAM TERAPEUTYCZNY OŚRODKA READAPTACYJNO-REHABILITACYJNEGO
Pobyt w Ośrodku jest możliwy wyłącznie na podstawie indywidualnego kontraktu zawartego na czas określony z każdym uczestnikiem programu. Poszczególne kontrakty zawierają w swojej części ogólnej (dotyczącej wszystkich realizujących dany kontrakt) wykaz zadań terapeutycznych, wynikających z teoretycznych założeń programu i dostosowanych do możliwości rozwojowych uczestnika programu. Zrealizowanie tych zadań, zakończone podsumowaniem jednego kontraktu i ewentualnym zawarciem kolejnego, pociąga za sobą przyznanie określonych uprawnień, bądź zwol-nień z ograniczeń oraz – wyznaczenie nowych zadań charakterystycznych dla następnego kontraktu.
Kontrakty obok części ogólnej mogą zawierać także część szcze-gółową (aneks), uwzględniającą osobiste potrzeby i możliwości każdego z uczestników programu. Mogą być one również indywidualnie renegocjowane w trakcie realizacji programu – w szczególnych wypadkach dotyczyć to może zmiany czasu obowiązywania kontraktu.
Na pełny cykl terapii, tj. program długoterminowy składają się cztery kontrakty programu średnioterminowego (do 12-tego miesiąca pobytu) oraz kontrakt hostelowy. Zespól terapeutyczny może jednak
– w indywidual-nie rozpatrywanych przypadkach – zaproponować uczestnikowi programu skrócenie, bądź wydłużenie terapii.
Kontrakt I: do 1-szego miesiąca pobytu
1. Po przyjęciu do Ośrodka z nowo przybyłym zawierany jest pisemny kon-trakt wstępny na pierwszy miesiąc pobytu. Uczestnik programu zobowią-zuje się w jego trakcie do realizacji co najmniej następujących zadań:
a) dokładnego zapoznania się w ciągu pierwszego tygodnia pobytu z pro-gramem i regulaminem Oddziału Terapeutycznego oraz z innymi ustale-niami regulującymi zasady współżycia i uczestniczenia w terapii;
b) aktywnej współpracy z przewodnikiem (wybranym przez społeczność spo-śród osób realizujących wyższe kontrakty) wprowadzającym nowo przyby-łego w życie domu;
c) sumiennej pracy i ścisłego stosowania się do przyjętych w Ośrodku norm współżycia, tak by potwierdzić swoją motywację do podjęcia i kontynuo-wania terapii;
d) rozpoczęcia pracy nad
- otwartością i szczerością w kontaktach z otoczeniem,
- aktywnością podczas zajęć terapeutycznych;
e) uczestnictwa co najmniej raz w tygodniu w indywidualnym spotkaniu z terapeutą, przy czym zaleca się, by w pierwszym z nich wziął udział prze-wodnik;
f) cotygodniowego omówienia podczas zajęć grupowych dotychczasowego pobytu w Ośrodku – z prośbą o informacje zwrotne;
g) przeprowadzenia w czwartym tygodniu pobytu pierwszych grupowych zajęć terapeutycznych poświęconych dotychczasowym doświadczeniom przedstawionym w formie życiorysu – życiorys powinien zostać pisemnie przygotowany przed zajęciami.
2. W trakcie obowiązywania kontraktu uczestnik programu nie może:
a) kontaktować się ze światem zewnętrznym – nie dotyczy to rodziny i bli-skich, o ile kontakt z nimi nie ma negatywnego wpływu na proces terapii;
b) wychodzić samemu poza teren Ośrodka;
c) przebywać – bez uzyskania na to zgody – samotnie w pokoju, bądź poza budynkiem lub piętrem społeczności;
d) przesuwać ciszy nocnej.
3. Podsumowanie kontraktu odbywa się podczas planowego zebrania spo-łeczności – jest ono połączone ze wszechstronnym omówieniem dotych-czasowego pobytu w Ośrodku. Nie może jednak do niego dojść później niż po ukończeniu pierwszego miesiąca pobytu. Podsumowanie kontraktu podlega głosowaniu, w którym uczestniczą członkowie społeczności po-siadający prawo głosu.
Zaliczenie kontraktu jest warunkiem zawarcia następnego kontraktu – na kolejny etap terapii. Kontrakt ten – podobnie jak każdy następny – powinien być podpisany w ciągu 24 godzin od rozwiązania poprzedniego.
Niezaliczenie kontraktu jest równoznaczne z wypisaniem z Ośrodka. Te-rapeuci uczestniczący w zebraniu społeczności mogą jednak zapropono-wać warunkowe wydłużenie kontraktu, tak by dać zaliczającemu dodat-kowy czas na poprawę funkcjonowania i realizację zadań terapeutycz-nych. Propozycja ta jednak również podlega głosowaniu.
Kontrakt II: do 6-tego miesiąca pobytu
1. Po podpisaniu kontraktu uczestnik programu zobowiązuje się do realiza-cji co najmniej następujących zadań:
a) przeprowadzenia cyklu zajęć indywidualnych i grupowych do-tyczących własnej terapii;
b) zrealizowania zadań terapeutycznych wynikających z tych zajęć lub do-datkowo zaleconych przez zespół terapeutyczny;
c) aktywnego uczestnictwa w zajęciach poświęconych terapii innych osób, a także we wszystkich innych zajęciach przewidzianych programem;
d) uzyskania prawa przewodnictwa oraz aktywnego i odpowiedzialnego wy-wiązania się z tej roli;
e) współtworzenia atmosfery domu oraz uczestniczenia w opiece i organizo-waniu czasu wolnego młodszym współmieszkańcom;
f) uzyskania prawa głosu, dającego możliwość współdecydowania o spra-wach społeczności i poszczególnych jej członków;
g) przyjęcia i odpowiedzialnego wywiązania się (zaliczenia) z co najmniej dwóch z następujących funkcji: kierownik pracy, gospodarz domu, szef kuchni, odpowiedzialny za tzw. dzielnicę, odpowiedzialny za teren,
za prowadzenie dziennika społeczności, odpowiedzialny za liturgię, za ogród, za pralnię (w Piastowie), za bibliotekę, za kwiaty – w tym jednej z pięciu pierwszych funkcji;
h) rozpoczęcie pracy nad przyjęciem odpowiedzialności za dokonane przez siebie w przeszłości czyny i nad zadośćuczynieniem – bezpośrednio lub pośrednio – za nie;
i) uzyskania tytułu pretendenta do ochrony i aktywnego wywiązywania się z wynikających z tego obowiązków.
2. Wraz z zawarciem II-go kontraktu uczestnik programu uzyskuje upraw-nienia do:
a) utrzymywania kontaktu (np. telefonicznego lub listownego) – po uzyska-niu wcześniejszej zgody zespołu terapeutycznego i społeczności – z oso-bami spoza rodziny i biskich; kontakt ten może być okresowo zawieszony, bądź ograniczony, jeśli utrudnia on realizację programu terapeutycznego;
b) przebywania samodzielnego w pokoju i poza budynkiem lub piętrem społeczności;
c) przyjmowania w Ośrodku rodziny i innych gości po wcześniejszym uzy-skaniu na to zgody zespołu terapeutycznego i społeczności;
d) ubiegania się – po wcześniejszym uzyskaniu pretendentury – o pełnoprawne członkostwo w ochronie;
e) przesuwania ciszy nocnej – po uzyskaniu zgody terapeuty – na czas nie-zbędny do wykonania obowiązków wynikających z pełnionej funkcji.
3. Do podsumowania II-go kontraktu może dojść podczas dowolnego plano-wego zebrania społeczności w czasie obowiązywania kontraktu. Jest ono związane z oceną stopnia zaawansowania w program terapeutyczny oraz stopnia zaangażowania w życie domu. Każdy uczestnik programu ma prawo do nie więcej niż dwóch prób podsumowania kontraktu. Druga z nich nie może się jednak odbyć później niż podczas ostatniej społeczności przed planowanym terminem zakończenia kontraktu.
Zaliczenie jest warunkiem zawarcia następnego kontraktu na kolejny etap terapii.
Niezaliczenie jest równoznaczne z wypisaniem z Ośrodka. Terapeuci uczestniczący w zebraniu społeczności mogą jednak – tak jak podczas podsumowania poprzedniego kontraktu – zaproponować warunkowe wydłużenie kontraktu, tak by dać zaliczającemu dodatkowy czas na po-prawę funkcjonowania i realizację zadań terapeutycznych. Propozycja ta jednak również podlega głosowaniu.
Kontrakt III: do 10-tego miesiąca pobytu
1. Zawarcie trzeciego kontraktu zobowiązuje uczestnika programu do reali-zacji co najmniej następujących zadań:
a) przyjęcie współodpowiedzialności za Ośrodek, społeczność i po-
szczególnych jej członków oraz związanej z tym współpracy z zespołem te-rapeutycznym Ośrodka;
b) aktywne kontynuowanie własnej terapii, co między innymi oznacza zrea-lizowanie co najmniej dwóch zajęć grupowych;
c) inspirowanie i wspomaganie rozwoju innych osób;
d) twórcze uczestnictwo w organizacji życia domu, na przykład w postaci samodzielnego przygotowania i przeprowadzenia dodatkowych zajęć, nowej formy spędzania wolnego czasu, oryginalnej imprezy lub przedsię-wzięcia;
e) wejście do ochrony, objęcie funkcji moderatora (zebrań społeczności i spo-tkań wieczornych) oraz odpowiedzialne wywiązanie się z tych, a także innych przyjętych przez siebie funkcji, na przykład szefa ochrony, wolonta-riusza, animatora, skarbnika lub odpowiedzialnego za pralnię (w Anielinie);
f) przejmowanie – po uzyskaniu członkostwa w ochronie – opieki nad młodszymi uczestnikami programu podczas wyjść grupowych i indywidualnych;
g) kontynuowanie rozwoju osobistego poprzez uzupełnianie wykształcenia i podwyższanie kwalifikacji zawodowych;
h) rozpoczęcie pracy nad przewartościowaniem relacji rodzinnych oraz wyjazd na co najmniej jedną przepustkę (wyjazd z noclegiem poza Ośrod-kiem) do domu – przepustka ta powinna być poprzedzona analizą
(z terapeutą) sytuacji w rodzinie oraz przedstawieniem (na forum grupy) szczegółowego jej projektu, a także powinna być ona wszechstronnie omówiona podczas zajęć indywidualnych i grupowych w najszybszym możliwym czasie po powrocie;
i) przeprowadzenia w ostatnim tygodniu kontraktu kolejnych zajęć na temat własnego życiorysu (przygotowanego wcześniej pisemnie) z intencją ich skonfrontowania z zajęciami z I kontraktu.
2. Z chwilą podpisania III-go kontraktu uczestnik programu nabywa uprawnienia do:
a) samodzielnych wyjść, wyjazdów i przepustek poza teren Ośrodka, przy czym pierwsza przepustka powinna być poprzedzona samodzielnymi wyj-ściami i wyjazdami na przykład do Warszawy w celu innym niż odwie-dzenie rodziny;
b) ubiegania się o zwolnienie z części zajęć w Ośrodku, tzn. o dodatkowy czas wolny na naukę, podwyższanie kwalifikacji zawodowych lub rozwijanie własnych zainteresowań;
c) podejmowania na zewnątrz indywidualnej aktywności zarobkowej – po przedstawieniu zaakceptowanego przez zespół terapeutyczny preliminarza potrzeb dotyczącego na przykład kosztów związanych z nauką, kursami zawodowymi lub dodatkowym leczeniem stomatologicznym;
d) przesuwania ciszy nocnej uznaniowo, na przykład na naukę lub rozwija-nie własnych zainteresowań, o ile uzyska się na to zgodę terapeuty;
e) posiadania podczas wyjść i przepustek telefonu komórkowego.
3. Podsumowaniu III-go kontraktu powinno towarzyszyć przedstawienie wstępnej wersji własnego programu dalszego rozwoju. Zasady podsumowania są takie same, jak kontraktu poprzedniego. Zaliczenie jest warunkiem zawarcia następnego kontraktu na kolejny okres pobytu. Niezaliczenie jest równoznaczne z wypisaniem z Ośrodka, chyba że terapeuci zaproponują zaakceptowane przez społeczność warunkowe przedłużenie kontraktu.
Kontrakt IV: do 12-tego miesiąca pobytu
1. Zawarcie IV-go kontraktu zobowiązuje uczestnika programu do realizacji co najmniej następujących zadań:
a) przedstawienie w ciągu tygodnia indywidualnego planu na IV kontrakt, obejmującego między innymi terminy i sposób realizacji poszczególnych zadań;
b) realizowanie indywidualnego planu na IV kontrakt przy jednoczesnym możliwie aktywnym uczestnictwie w życiu społeczności w sposób określony poprzednimi kontraktami;
c) znalezienie i podjęcie lub kontynuowanie pracy, nauki, bądź innych form aktywności na zewnątrz Ośrodka w terminach ustalonych w planie na IV kontrakt;
d) kontynuowanie pracy, nauki, bądź innych form aktywności na zewnątrz przy jednoczesnym niezaniedbywaniu obowiązków wynikających z zamieszkiwania w Ośrodku;
e) przedstawienie na piśmie i przestrzeganie tygodniowego harmonogramu zajęć poza Ośrodkiem;
f) cotygodniowe omawianie podczas zajęć grupowych własnego funkcjonowania na zewnątrz i w Ośrodku;
g) powiadamianie i uzyskiwanie zgody terapeuty dyżurującego na ewentualny późniejszy powrót z pracy lub szkoły;
h) przeprowadzenie zajęć grupowych na temat własnego indywidualnego programu zapobiegania nawrotom;
i) w ramach przygotowania do zaliczenia IV kontraktu – pisemne sporządzenie „życiorysu w Ośrodku", czyli opisu swojej terapii.
2. Z chwilą podpisania IV-go kontraktu uczestnik programu uzyskuje nastę-pujące uprawnienia:
a) ma możliwość zaproponowania własnej formy aktywności w miejsce pracy na rzecz Ośrodka – jeśli tego nie zrobi, podlega rozpisaniu do pracy na ogólnych zasadach;
b) otrzymuje stałą przepustkę z Ośrodka na czas pracy, szkoły lub uczestnictwa w kursach i dojazdy do nich, a projektów innych przepustek nie musi zgłaszać na zebrania zespołu terapeutycznego;
c) może być zwolniony po uzyskaniu zgody zespołu terapeutycznego z części obowiązków nałożonych na młodszych członków społeczności, dotyczy to także obowiązku uczestnictwa w zebraniach społeczności
i zajęciach terapeutycznych; może być również doraźnie zwalniany z tych obowiązków przez terapeutę dyżurującego;
d) ma możliwość posiadania na stałe telefonu komórkowego.
3. Podczas podsumowania IV-go kontraktu – odbywającego się w sposób określony w poprzednich kontraktach – uczestnik programu podsumo-wuje dotychczasowe postępy w terapii oraz przedstawia plany
na bliższą i dalszą przyszłość. Zaliczenie kontraktu jest równoznaczne z ukończeniem programu średnioterminowego i daje możliwość ubiegania się o zawarcie kontraktu V – hostelowego (program długoterminowy). Niezaliczenie jest równoznaczne z wypisaniem z Ośrodka, chyba że terapeuci zaproponują zaakceptowane przez społeczność warunkowe przedłużenie kontraktu.
Kontrakt V – hostelowy: powyżej 12-tego miesiąca pobytu
Program hostelowy jest integralną częścią procesu terapeutycznego i stanowi etap pośredni pomiędzy terapią w warunkach społeczności zamkniętej, a pełnym, czy też względnie pełnym, usamodzielnieniem społecznym.
Kontrakt hostelowy zawierany jest z uczestnikiem programu na trzy miesiące pobytu z możliwością jego przedłużenia na kolejne trzy miesiące – do 6 miesiąca pobytu. W uzasadnionych przypadkach może być
on jeszcze raz prze-dłużony na kolejne trzy miesiące pobytu, nie dłużej jednak niż do 9 miesięcy pobytu. Przedłużenie kontraktu jest związane z oceną dotychczasowych po-stępów na drodze do usamodzielnienia
i może się wiązać z nałożeniem dodatkowych warunków i zadań. Zamiar przedłużenia kontraktu uczestnik programu zgłasza na ostatnie zebranie zespołu terapeutycznego w trakcie obowiązywania aktualnego kontraktu. Kontrakt hostelowy może być po jego zawarciu obustronnie, tj. przez Ośrodek i uczestnika programu, renegocjo-wany – łącznie ze zmianą okresu jego obowiązywania.
1. Uczestnik programu po uzyskaniu statusu hostelowicza zobowiązuje się do realizacji co najmniej następujących zadań:
a) pisemne przedstawienie do końca pierwszego miesiąca pobytu w hostelu indywidualnego planu rozwoju osobistego na pierwsze dwa trzymiesięcz-ne okresy funkcjonowania;
b) przygotowanie na piśmie do końca drugiego trzymiesięcznego okresu po-bytu w hostelu planu dalszego rozwoju oraz usamodzielnienia, tzn. opuszczenia hostelu – warunkuje to ewentualne przedłużenie kontraktu hostelowego na kolejne trzymiesięczne okresy pobytu;
c) kontynuowanie pracy lub nauki przy jednoczesnym wypełnianiu obo-wiązków związanych z pobytem w hostelu;
d) racjonalne gospodarowanie uzyskiwanymi dochodami oraz dążenie do uzyskania stabilizacji finansowej umożliwiającej – zależnie od indywidu-alnej sytuacji – wynajęcie w przyszłości samodzielnego mieszkania lub opłacenie mieszkania adaptacyjnego;
e) dalsza praca nad rozwojem osobistym, a szczególnie – zawodowym: zwiększanie kwalifikacji zawodowych, uczestnictwo w kursach specjalistycznych, uzupełnianie wykształcenia, bądź kontynuowanie nauki wcześniej rozpoczętej;
f) konstruktywne wypełnianie czasu wolnego aktywnym wypoczynkiem po-przez na przykład uczestnictwo w życiu kulturalnym, uprawianie sportu, rozwijanie własnych zainteresowań;
g) nawiązywanie nowych kontaktów towarzyskich, niezwiązanych z Ośrodkiem;
h) aktywne uczestniczenie w zajęciach grupowych organizowanych odrębnie dla mieszkańców hostelu;
i) składanie pisemnych sprawozdań z każdego miesiąca pobytu i ich oma-wianie z wybranym terapeutą, połączone z analizą dotychczasowego funkcjonowania w hostelu.
2. Po podpisaniu V kontraktu hostelowicz uzyskuje następujące uprawnie-nia:
a) nie obowiązują go harmonogram dnia i regulamin Ośrodka – zasady pobytu w hostelu określa odrębny regulamin;
b) otrzymuje stałą przepustkę z Ośrodka w ciągu dnia – na prze-pustkę związaną z noclegiem na zewnątrz należy w każdym wypadku uzyskać zgodę terapeuty;
c) jest zwolniony z pracy i innych zajęć społeczności terapeutycznej, wyłącznie jednak wówczas, gdy pracuje i/lub uczy się na zewnątrz – w przeciwnym wypadku – funkcjonuje na zasadach określonych
w IV kontrakcie;
3. Otrzymanie tytułu neofity Ośrodka (absolwenta programu długo-terminowego) jest możliwe po wcześniejszym rozwiązaniu kon-traktu ho-stelowego za porozumieniem stron, tj. Ośrodka i uczest-nika programu. O uzyskanie tytułu neofity można się ubiegać nie wcześniej niż po 6 miesią-cach od opuszczenia hostelu – od zainteresowanego oczekuje się utrzymywania w tym czasie względnie stałego kontaktu (osobistego, mailowego lub telefonicznego) z Ośrodkiem (tzn. z co najmniej jednym pracownikiem merytorycznym Ośrodka). Do przyznania tytułu neofity dochodzi podczas Rocznicy Ośrodka – szczególnie uroczystego spotkania aktualnych i byłych mieszkańców Ośrodka, jego pracowników oraz zaproszonych gości – jest to bowiem najważniejsze wydarzenie zarówno w życiu każdego uczestnika programu, jak i całej społeczności terapeutycznej.
(wrzesień 2021)
